Czy chcemy mieć ogrody wertykalne w przestrzeni miejskiej?

• 

Jacek Borowski i Liwia Szczepańska

Z treści wielu artykułów, w tym zamieszczanych na stronie internetowej szkółki „CLEMATIS ŹRÓDŁO DOBRYCH PNĄCZY”, można się wiele dowiedzieć o zaletach, jakie niesie ze sobą, zazielenianie ścian budynków. Intersujące jest jednak, na ile to przekonanie o wartości „zielonych ścian” pnączy na elewacjach jest powszechne i jaka jest wiedza na ten temat. Warto postawić również pytanie czy jakiekolwiek zazielenienie ścian jest w ogóle akceptowane.

Dlatego na kierunku Architektura Krajobrazu SGGW przeprowadzona została ankieta dotycząca właśnie tych zagadnień. Konstrukcja pytań oraz ich różnorodność pozwoliły na zapoznanie się ze zdaniem osób ankietowanych na temat kilku zagadnień związanych z ogrodami wertykalnymi.

W kwestionariuszu ankiety wyjaśniono na wstępie, że pod nazwą „ogrody wertykalne” rozumiemy ogrody umieszczane na pionowych powierzchniach, na przykład na elewacjach budynków. Wstępne pytania dotyczyły płci i informacji o ewentualnym specjalistycznym wykształceniu ogrodniczym, bądź na kierunku architektura krajobrazu. Kolejne traktowały już o samych o ogrodach wertykalnych. Ze względu na to, że niektóre pytania dotyczyły walorów estetycznych, w kilku przypadkach zostały one uzupełnione fotografiami, bądź wizualizacjami. 

Jako przykład zwizualizowanego można przytoczyć pytanie piąte, które brzmiało „Który z poniższych typów ogrodów jest Pana/Pani zdaniem najbardziej atrakcyjny (pnącza, wielogatunkowe − małe krzewy, drzewa, trawy, sukulenty)?

A.) Pnącza

 

B.) Wielogatunkowe (małe krzewy, drzewa, trawy, sukulenty, rośliny kwitnące)

 

C.) Rośliny kwitnące

 

Wizualizacji wymagało również pytanie dwunaste −„Jeśli zdjęcie miałoby przedstawiać widok z okna biurowca, który widok jest atrakcyjniejszy A, czy B ?”

 

Podobnie oceny wizualnej dotyczyło pytanie trzynaste − „Kupując mieszkanie deweloper przedstawia dwie wizualizacje, który widok bardziej przekonuje Pana/Panią do kupna mieszkania na tym osiedlu?” 

 

Również pytanie piętnaste dotyczyło estetyki, tym razem dworca i brzmiało− „Która z wizji dworca w Warszawie bardziej odpowiada Pana/Pani poczuciu estetyki?”

 

Numer szesnasty to bardzo śmiałe pytanie o wygląd pałacu kultury „Czy byłby Pan/Pani za zazielenieniem Pałacu Kultury i Nauki ?”

 

 

Pytanie siedemnaste dotyczyło estetyki zabytkowego budynku „Czy pnącza uatrakcyjniają budynek wrocławskiego muzeum?”

a) tak

b)  nie

https://dolny-slask.org.pl/7078210,foto.html

http://www.gazetawroclawska.pl 

 

Wyniki ankiety przedstawione zostały w tabeli    

Numer i treść pytania		Odpowiedzi z podaniem liczby osób
1.	Płeć	Kobiety - 75          Mężczyźni - 63
2.	Czy ukończył Pan/Pani studia na kierunku architektura krajobrazu lub ogrodnictwo?	Tak 41	Nie 97
3.	Czy często widuje Pan/Pani   w przestrzeni miejskiej ogrody wertykalne ?	Codziennie 7	Raz w tygodniu 10	Raz w miesiącu 40
4.	Czy uważa Pan/Pani, że takie ogrody mogą poprawiać warunki miejskie?	Tak 120	Nie 18
5.	Który z poniższych typów ogrodów jest Pana/Pani zdaniem najbardziej atrakcyjny?	A 63	B 55	C 20
6.	Czy w swoim otoczeniu chciałaby Pan/Pani widywać ogrody wertykalne podobne do tych z pytania 5 podpunkt B i C?	Tak 101	Nie 37
7.	Czy ściana betonowa porośnięta roślinnością jest bardziej atrakcyjna wizualnie od ściany nieporośniętej?	Tak 110	Nie 28
8.	Czy urozmaicenie betonowego wiaduktu jest atrakcyjnym rozwiązaniem?	Tak 121	Nie 17
9.	Czy jeśli biorąc pod uwagę, że koszt utrzymania dużej zielonej ściany wynosi około 2 tys. złotych miesięcznie. Uważa Pan/Pani, że warto jest zastosować takie rozwiązanie?	Tak 42	Nie 96
10.	Co myśli Pan/Pani o zielonych ścianach w przestrzeni prywatnej,  czy zdecydowałby się Pan/Pani na taką formę urozmaicenia przestrzeni?	Tak 119	Nie 19
11.	Czy jeśli utrzymanie takiego ogrodu wertykalnego zwiększyłoby Twoje rachunki miesięcznie o około 100-200 zł chciałby Pan/Pani zastosować takie rozwiązanie?	Tak 87	Nie 51
12.	Jeśli zdjęcie miałoby przedstawiać widok z okna biurowca, który widok jest byłby atrakcyjniejszy?	A 7	B 131
13.	Kupując mieszkanie deweloper przedstawia dwie wizualizacje, który widok bardziej przekonuje Pana/Panią do kupna mieszkania na tym osiedlu?	A 48	B 90
14.	(Odpowiedz na pytanie, jeśli w pytaniu numer 12 wybrałeś wizualizację B) Czy wiedząc, że deweloper zmniejszy powierzchnię zieleni towarzyszącej zabudowie o taką powierzchnię, jaką ma ściana nadal zdecydowałby się Pan/Pani na to, aby zrealizować taki projekt na ścianie budynku?	Zdecydował /abym się   38	Nie zdecy-dował/abym się  52
15.	Która z wizji dworca w Warszawie bardziej odpowiada Pana/Pani estetyce?	A 43	B 95
16.	Czy byłby Pan/Pani za zazielenieniem Pałacu Kultury i Nauki?	Tak 120	Nie 18
17.	Czy pnącza uatrakcyjniają budynek wrocławskiego muzeum?	Tak 125	Nie 13

 

Omówienie wyników ankiet

Badaniami ankietowymi objęto 138 osób mieszkających obecnie w Warszawie. Wśród ankietowanych było 75 kobiet oraz 63 mężczyzn. Spośród nich 26 kobiet i 15 mężczyzn (41 osób) ukończyło studia na kierunku architektury krajobrazu bądź ogrodnictwa i są określani, jako „eksperci” (ryc.1). Badanie przeprowadzono w roku 2018.

Ryc. 1. Udział procentowy liczby respondentów będących i niebędących „ekspertami” 

Analiza odpowiedzi na pytanie o częstotliwość, z jaką mieszkańcy stolicy widują różne ogrody wertykalne pokazuje, że nadal nie są one w naszym kraju rozwiązaniem popularnym. Tylko 5% ankietowanych widuje je codziennie a 30 % raz w miesiącu (ryc. 2).

Ryc. 2. Procentowy rozkład odpowiedzi na pytanie − jak często ankietowani widują ogrody wertykalne w przestrzeni miejskiej

 

Kolejne pytanie dotyczyło poprawy warunków miejskich. Większość osób odpowiedziała, iż uważają, że wpływają na poprawę warunków miejskich. Najczęstszymi odpowiedziami na rozwinięcie pytania „w jaki sposób mogą poprawiać te warunki” ankietowani odpowiadali:
- mają atrakcyjny wygląd,
- zmniejszają nagrzewanie się ściany,
- produkują tlen, 
- pochłaniaja zanieczyszczenia. 

Odpowiedzi było znacznie więcej, co oznacza, iż respondenci mają w większości świadomość pozytywnego wpływu ogrodów wertykalnych na warunki panujące w mieście. 

Pytanie numer pięć zadano w celu uzyskania informacji o preferencjach estetycznych. Spośród zdjęć dołączonych do pytania mieli oni wybrać jedno przedstawiające ścianę najatrakcyjniejszą wizualnie. Większość wybrała nasadzenia z pnączy. Być może było to podyktowane przyzwyczajeniem do widoków, które wcześniej użytkownicy widywali w mieście. Inne formy roślinne, jako mniej znane mogły być czymś nowym i przez to mniej wybieranym. 

Dalsze odpowiedzi pokazują, że ankietowanym podobają się ogrody wertykalne i chcieliby je widywać w swoim mieście głównie ze względu na ich atrakcyjny wygląd. Większość uważa, że ogrody wertykalne, w tym pnącza, są w stanie poprawić wygląd zdegradowanych przestrzeni. Kiedy pojawia się pytanie o koszty związane z utrzymaniem ogrodów wertykalnych, większość ankietowanych odpowiadała, że owszem nasadzenia są bardzo atrakcyjne, ale utrzymanie dużych „zielonych ścian” jest na tyle drogie, że jest to zbędny wydatek. 

Wniosek z tego, że należy pracować nad rozwojem „zielonych ścian” i obniżeniem ich kosztów utrzymania, aby móc spopularyzować to rozwiązanie i wykorzystywać je na większą skalę.

Tereny ogrodów prywatnych są również elementem miasta, zatem kolejnym, dziesiątym pytaniem było: „Co myśli Pan/Pani o zielonych ścianach w przestrzeni prywatnej, czy zdecydowałby się Pan/Pani na taką formę urozmaicenia przestrzeni”. Na założenie ogrodu wertykalnego przy swoim domu zdecydowałoby się 86% ankietowanych.  Być może odpowiedź taka nie wynika ze świadomości ich pozytywnego wpływu otoczenie, ale ze względu na walory estetyczne roślin. Większość użytkowników nadal chciałaby być posiadaczami ogrodów wertykalnych przy swoich domach nawet po podaniu przykładowego kosztu pielęgnacji niewielkiej „zielonej ściany”.

Niewątpliwie zieleń ma wpływ na samopoczucie. Okazało się, że zdecydowana większość ankietowanych to zwolennicy widoku z ogrodem wertykalnym. Pytanie o mieszkanie w osiedlu, na którym znajdowałby się ogród wertykalny pokazało, iż dużo ludzi chętniej kupiłoby mieszkanie na osiedlu z ogrodem wertykalnym niż bez niego. 

Natomiast respondenci zadeklarowali, że gdyby deweloper zabrał taką powierzchnię podwórka, jaką zajmuje ogród wertykalny, w większości nie zdecydowaliby się na założenie go na ścianie budynku. Trudno się dziwić, że mimo zalet „zielonych ścian” i pnączy mieszkańcy bardziej cenią sobie zieleń w postaci parku czy skweru. Pokazuje to również, że deweloperzy zabudowując tereny zieleni towarzyszącej blokom mieszkalnym, postępują wbrew preferencjom potencjalnych lokatorów. Zabudowywaną do maksimum przestrzeń próbują rekompensować tworząc ogrody wertkalne lub ogrody na dachach, a to jednak nie to samo.

Pytania odwołujące się do indywidualnego gustu i preferencji użytkowników pozwalają poznać opinię na temat estetyki ogrodów wertykalnych. Pojawiły się wizualizacje znanych Warszawiakom budynków takich jak Dworzec Wschodni czy Pałac Kultury i Nauki. Pytanie dotyczące Pałacu Kultury było dosyć kontrowersyjne, jednak większość ankietowanych jest zainteresowana pomysłem zazielenienia ścian tego budynku. 

Ostatnie pytanie dotyczyło budynku wrocławskiego muzeum. Badanym bardzo podobały się przebarwiające się jesienią pnącza i zgodnie odpowiadali, że stanowią ozdobę tego budynku.

 

Wnioski z badań ankietowych

Po zapoznaniu się z preferencjami ankietowanych okazało się, jakie rozwiązania i dlaczego są najchętniej widziane w przestrzeniach zurbanizowanych. Okazało się, że znaczny wpływ na wybór oraz stosowanie rozwiązań zielonych elewacji ma aspekt finansowy. 

Wnioski z ankiety są następujące.

• Daje się zauważyć ogólna akceptacja ogrodów wertykalnych, czyli elewacji pokrytych pnączami i „zielonych ścian”.
• Koszty stanowią istotną barierę zakładania ogrodów wertykalnych, szczególnie dużych „zielonych ścian”. Rozwiązaniem tańszym są ściany porośnięte pnączami. 
• Wiedza ankietowanych na temat korzystnego wpływu na środowisko wszelkiego rodzaju ogrodów wertykalnych, w tym zielonych ścian z pnączami, jest stosunkowo duża.
• Ankietowani potwierdzają wpływ ogrodów wertykalnych na poprawę estetyki budynków.
• Ankietowani podkreślali pozytywny wpływ wszystkich rodzajów ogrodów wertykalnych na samopoczucie, w tym na warunki pracy.

Wnioski płynące z ankiety są interesujące i napawają optymizmem. Przy takiej świadomości ankietowanych należy spodziewać się rozwoju wszelkiego rodzaju ogrodów wertykalnych. 

Wszystkie wizualizacje: Liwia Szczepańska