Powojnik całolistny i pochodzące od niego odmiany z Grupy Integrifolia

Pragnę zarekomendować wszystkim powojniki z grupy Integrifolia. Są one jeszcze mało znane, ale bardzo wartościowe i atrakcyjne ze względu na swoją dekoracyjność, długie i obfite kwitnienie, zdrowotność, mrozoodporność i małe wymagania.

Szczepan Marczyński

Mogą być z powodzeniem stosowane nie tylko w ogrodach, na działkach, balkonach i tarasach, ale również w zieleni publicznej. Ich pędy, w zależności od odmiany mające długość od 40 do przeszło 200 cm, nie czepiają się podpór, ale mogą się o nie wspierać (podobnie jak róże czepne), przerastając byliny, krzewy czy niskie drzewa. Mogą przez to znacznie zwiększyć ich atrakcyjność. Np. azalie kwitną wiosną pięknie, ale krótko i potem stanowią monotonną zieloną plamę aż do jesieni, gdy przebarwią się ich liście. Podsadzone powojnikiem całolistnym mogą w lecie pokryć się chmurą kwiatów, a potem zwiewnych owocostanów. Powojniki przycięte wiosną tuż przy ziemi nie będą widoczne aż do skończenia kwitnienia przez azalie. Powojniki z tej grupy stanowią dobre towarzystwo również dla róż rabatowych i innych krzewów. Świetnie pasują do różnych bylin przy tworzeniu grup i rabat. Pozostawione bez podpór płożą się po ziemi tworząc atrakcyjne okrywy.

Powojnik całolistny (Clematis integrifolia) jest byliną o wiotkich, pokładających się pędach do 1 m długości. Od czerwca do września pokrywa się dzwonkowatymi, fioletowymi kwiatami o fantazyjnie wywiniętych działkach, a od lipca do jesieni również puszystymi owocostanami. Gatunek ten rośnie naturalnie w południowo-wschodniej Europie, między innymi na Węgrzech. Ma małe wymagania, jest zdrowy i mrozoodporny. Zimą jego pędy zamierają, podobnie jak u innych bylin, dlatego wiosną trzeba je przyciąć tuż przy ziemi.

Z gatunku wyselekcjonowano odmianę o białych kwiatach - ‘Alba’. W hodowli uzyskano także inne, bardzo dekoracyjne mieszańce powojnika całolistnego, zachowujące odporność i zdrowotność tego gatunku.

W 1835 r. J.A. Henderson skrzyżował Clematis integrifolia z Clematis viticella uzyskując Clematis x diversifolia 'Hendersonii' – najstarszą dotychczas uprawianą odmianę. Ma kwiaty dzwonkowate, lekko przewijające, niebieskofioletowe z żółtymi pręcikami. Kwitnie obficie całe lato. Dorasta do 1,7-3 m. Świetnie nadaje się do uprawy wśród krzewów.

Z podobnej krzyżówki wiele lat później uzyskano odmianę 'Blue Boy', o trochę ciemniejszych od 'Hendersonii' kwiatach.

W 1870 r. Durand Freres skrzyżował Clematis integrifolia i Clematis lanuginosa uzyskując bardzo dekoracyjny Clematis x durandii o kwiatach intensywnie niebieskich i stosunkowo dużych (średnica 7-14 cm), początkowo dzwonkowatych, a po rozwinięciu się płaskich. Ładnie wyglądający zarówno przy podporach jak i przeplatając się między krzewami, świetnie nadający się na kwiat cięty.

W latach 70-tych XIX w. znaleziono siewkę powstałą z przypadkowego skrzyżowania się Clematis integrifolia z Clematis flammula (lub Clematis recta), nazywając ją Clematis x aromatica. Ma on nieduże, bardzo intensywnie, przyjemnie pachnące kwiaty. Ich ciemnofioletowe działki ładnie kontrastują z długimi, kremowymi pręcikami. Roślina ta szczególnie lubi jasne, słoneczne stanowiska i przepuszczalne, dobrze zdrenowane gleby. Posadzona w pobliżu okien, drzwi, ławek czy furtek każdego oczaruje zapachem.

Z przypadkowych siewek Clematis integrifolia wyselekcjonowano również wiele innych cennych odmian zaliczanych do Grupy Integrifolia świetnych do stosowania na rabatach bylinowych lub między krzewami np.

• 'Bluish Violet' - o fioletowych kwiatach;
• 'Hakuree' - odmiana pochodząca z Japonii. Od czerwca do września ma kwiaty lekko pachnące, dzwonkowate, białe z jasnofioletowym środkiem;
• 'Hanajima' - odmiana pochodząca z Japonii. Kwiaty dzwonkowate, wydłużone, z fantazyjnie zwiniętymi, intensywnie różowymi działkami. Kwitnie od czerwca do września. Od lipca do późnej jesieni ma ozdobne, puszyste owocostany;
• 'Juuli' - estońska odmiana o kwiatach początkowo purpurowoniebieskich, a w pełnym rozkwicie niebieskich z niebieskolilaróż pasem przez środek działek. Pylniki ma złociste na białych nitkach. Kwitnie obficie od lipca do września. Wymaga silnego cięcia. Nadaje się na każde stanowisko;
• 'Olgae' - kwiaty niebieskofioletowe, lekko pachnące;
• 'Rosea' - o intensywnie różowych kwiatach.

W ciągu ostatnich lat z celowego krzyżowania powojnika całolistnego z odmianami wielkokwiatowymi uzyskano niezwykle cenne i na świecie popularne odmiany. Szczególnie atrakcyjna ze względu na długość i obfitość kwitnienia jest:

• 'Arabella' (1994) - uzyskana w Anglii. Urocza roślina - przez całe lato (czerwiec-październik) obsypana masą kwiatów zmieniających barwę z fioletowej na niebieską, rozjaśnionych białymi pręcikami. Ma pędy wzniesione, nie czepiające się podpór (podobnie jak róże pnące). Pozostawiona bez podpór płoży się po ziemi. Ładnie przeplata się z innymi roślinami. Odporna. Szczególnie przydatna jako roślina okrywowa lub tarasowa.

Bardzo popularne na świecie ze względu na ich atrakcyjność w ogrodzie są również:

• 'Alionushka' - wyhodowana na Ukrainie, o fantazyjnych, dzwonkowatych ciemnoróżowych kwiatach od czerwca do września. Dorasta do 1-1,5 m wysokości.
• 'Heather Herschell' - odmiana powojnika różnolistnego (Clematis x diversifolia) o różowych, dzwonkowatych kwiatach, niezwykle licznych. Wyhodowana w Wielkiej Brytanii. Wprowadził do sprzedaży Barry Fretwell przed 1998 r.
• 'Pamiat Serdtsa' - podobnie jak ‘Alionushka’ wyhodowana na Ukrainie. Ma do tamtej odmiany również podobny wzrost i wygląd, ale kwiaty są fioletowolila.
• INSPIRATION 'Zoin' ^PBR - wyhodowana w Holandii przez skrzyżowanie Clematis integrifolia z odmianą ‘Warszawska Nike’. Kwiaty mają jaskraworóżowe działki i ładnie kontrastujące z nimi żółte pręciki. Działki są fantazyjnie pofalowane. Kwitnie od czerwca do września. Nadaje się na każde stanowisko.
• 'Rooguchi' - uzyskany w Japonii ze skrzyżowania Clematis integrifolia z Clematis reticulata. W 2001 roku zrobił furorę w Wielkiej Brytanii. Kwitnie nieprzerwanie od czerwca do października. Ma eleganckie, dzwonkowate, ciemnoniebieskie kwiaty z jasnymi brzegami. Pędy nie owijają się wokół podpór, ale mogą się o nie wspierać. Można je podwiązywać, aby rosły wyżej lub pozwolić płożyć się po ziemi. Odmiana szczególnie przydatna do uprawy wśród bylin lub krzewów. Może być uprawiana w dużych pojemnikach. Wadą tej odmiany jest duża wrażliwość na mączniaka prawdziwego.
• 'Sizaia Ptitsa' - doskonała roslina okrywowa, jest mało wymagająca i odporna. Świetna do stosowania w ogrodach oraz w zieleni publicznej, a także jako roślina pojemnikowa.

Opisane odmiany są łatwe w uprawie. Mogą tworzyć wielobarwne łany w pustych miejscach ogrodu przez całe lato. Najefektowniej wyglądają sadzone w większych grupach po kilka sztuk.