Zielone parawany

Pnącza są ważnym elementem w ogródkach, zwłaszcza małych miejskich, w których powierzchnia pozioma jest niewielka. Rośliny wspinające się mogą wykorzystać ścianę domu i stworzyć dużą połać zieleni.

Winnik tojadowy

Ciekawym rozwiązaniem jest użycie pnączy również jako zielonych przegród na granicy działek zamiast "martwych" ogrodzeń ceglanych, drewnianych lub metalowych. Mogą też z powodzeniem zastąpić żywopłoty, często "oklepane" i ozdobne zwykle jedynie z liści. Dodatkowo na właściwy efekt tradycyjnego żywopłotu trzeba czekać co najmniej kilka lat, a tymczasem zieloną ściankę z właściwie dobranych pnączy można mieć już po roku. Szczególnie sprawdzają się w wąskich miejscach, gdzie strzyżenie roślin może być uciążliwe. Ich wadą jest to, że tylko jeden gatunek – bluszcz pospolity (Hedera helix) – przez cały rok tak samo szczelnie przesłania widok.

Rekompensatą będą wrażenia estetyczne, których dostarczą w okresie wegetacyjnym pnącza zachwycające nie tylko zróżnicowanym ulistnieniem, ale też pięknymi, oryginalnymi kwiatami i owocami. Poza tym zimą nie potrzebujemy prywatności w ogrodzie, a "nagie" pnącza przepuszczą dużo cennego światła słonecznego. Przegroda z pnączy wieloletnich musi posiadać solidną podporę, trwałą, sztywną i wytrzymałą, która poradzi sobie z dodatkowym ciężarem i naporem wiatru.

Winnik zmienny odm. różnolistna

Początkowy koszt takiego założenia może być wysoki, ale w następnych latach nakład pracy w utrzymaniu jest znacznie mniejszy.
Oprócz popularnych pnączy, takich jak bluszcz pospolity, kokornak wielkolistny (Aristolochia macrophylla), chmiel (Humulus), winobluszcz (Parthenocissus), winorośl (Vitis), zielone bariery można tworzyć z wielu innych mniej znanych, ale już dostępnych w handlu gatunków i odmian.

– Winnik tojadowy (Ampelopsis aconitifolia) – delikatne pnącze o dużej miąższości, osiąga 2–3 metry wysokości, czepia się wąsami. Liście są wyjątkowo pięknie, fantazyjnie, głęboko powcinane. Dodatkową ozdobę stanowią szkliście pomarańczowe owoce. Lubi słoneczne stanowiska i dobre, wilgotne podłoże; innych wymagań nie ma. Rośnie szybko i świetnie znosi cięcie. W literaturze opisywana jest jego niska mrozoodporność, tymczasem okaz rosnący od 14 lat w Ogrodzie nigdy nie był osłaniany i nie przemarzł.

Owoce winnika zmiennego

– Winnik zmienny odm. różnolistna (Ampelopsis brevipedunculata var. heterophylla) – wspina się dwa razy wyżej od swojego krewnego i sprawia wrażenie masywniejszego, liście są płycej powcinane, ciemnozielone, błyszczące, z fakturą. Kuliste owoce, troszkę mniejsze od zielonego groszku, stanowią ich niewątpliwą ozdobę. Przyciągają wzrok rzadko spotykaną wśród owoców barwą – od jasnoniebieskiej przez turkusową do fioletowej, dodatkowo są delikatnie czarno nakrapiane. Wymagania podobne jak winnika tojadowego.

Rdestówka Auberta

– Rdestówka Auberta (Fallopia aubertii) – bardzo bujne pnącze, którego owijające się pędy mogą przyrosnąć rocznie nawet 8 metrów! Przez swój szybki, silny rozwój i dużą objętość świetnie nadaje się do wielkich naturalistycznych ogrodów, może optycznie wyraźnie zamykać przestrzeń i być tłem dla innych roślin. Świetnie nadaje się do sadzenia przy wysokich ekranach akustycznych. Zieloną masę liści rozjaśniają od lipca do przymrozków dość duże, ale delikatne wiechy białych kwiatków o delikatnym zapachu.

Kwiaty wiciokrzewu zaostrzonego

– Wiciokrzew zaostrzony (Lonicera acuminata) – łatwo się rozkrzewia, coroczne przycinanie korzystnie tę cechę potęguje i w efekcie otrzymamy cienką, gęstą „zieloną ściankę”. Gatunek ten jest w zasadzie rośliną zawsze zieloną, w łagodne zimy owłosione liście pozostają na roślinie, tylko przy silniejszych przymrozkach część z nich opada. Obficie kwitnie od czerwca do września jasnożółtymi, pachnącymi kwiatami. Dorasta do 4 metrów.

Miesięcznik kanadyjski

– Miesięczniki: dahurski (Menispermum dauricum) i kanadyjski (M. canadense) – pnącza owijające się pędami i ogonkami liściowymi. Wydają liczne odrośla korzeniowe, na co należy zwrócić uwagę, aby rośliny nie rozrosły się nadmiernie wszerz. Osiągają 5 metrów wysokości. Liście są wyraźnie klapowane, długości do 12 cm (m. dahurski) lub o niezbyt wyraźnych klapach, za to większe (m. kanadyjski). Oba gatunki lubią miejsca słoneczne lub półcieniste i osłonięte od wiatru. W ostre zimy mogą lekko przymarzać. Szczelną, bardzo dekoracyjną osłonę wizualną tworzą dzięki dachówkowato ułożonym liściom.

– Kolcorośl (Smilax)– wiele gatunków z tego rodzaju stworzy ogrodzenie nie do przejścia pokonania. Nie rosną bardzo wysoko, ich pokrój jest dość chaotyczny, liście i kwiaty nie wyróżniają się niczym szczególnym, ale ich niewątpliwym walorem są liczne i ostre kolce.

Kolcorośl Smilax hispida

– Paederia scandens – pnącze bylinowe, corocznie odrastające na wiosnę licznymi pędami, ściśle i równomiernie owijającymi się wokół podpór. Jasnozielone liście ładnie zachodzą jedne na drugie. Kwiaty są liczne, drobne, białe z czerwonymi środkami. Paederia wydziela specyficzny zapach gnijącej cebuli (?), słabo wyczuwalny dla człowieka, ale nieznośny dla szkodników, kretów i kotów.

Paederia scandens

Kwiat Paederia scandens

Tekst i zdjęcia: JOLANTA KOCHANOWSKA
Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego
www.biol.uni.wroc.pl