Na altankach, pergolach, murach

Clematis 'Purpurea Plena Elegans'

Pnącza są bardzo plastyczne, zajmują mało miejsca, dają szybki efekt dzięki masie wytworzonej zieleni, pięknym kwiatom lub ozdobnym owocom. Stwarzają osłony od wiatru, kurzu i słońca oraz oczyszczają powietrze wzbogacając je w życiodajny tlen. Częstym problemem nowo powstających ogrodów jest brak cienistego miejsca, gdzie w upalne letnie dni można schronić się przed palącym słońcem. Na wyrośnięcie drzewa, którego korona stworzy takie miejsce, trzeba czekać kilkanaście lat. Z pnączy obrastających altanę, pergolę lub inne osłony można wyczarować zaciszne i ocienione miejsce w ciągu kilku - kilkunastu miesięcy.

Do tego celu szczególnie dobrze nadają się np. akebia pięciolistkowa, winobluszcz pięciolistkowy, dławisz, wiciokrzewy, glicynie, winorośl pachnaca, rdestówka Auberta lub powojniki z Grupy Tangutica, Grupy Vitalba (zwłaszcza odmiana 'Paul Farges') lub z Grupy Viticella, ale z powodzeniem mogą być użyte również inne pnącza. Przy ich pomocy mogą powstać urozmaicone miejsca zabaw dla dzieci, np. z cienistymi tunelami czy szałasami.

Dużą atrakcję większości pnączy stanowią barwne kwiaty, mogące uczynić ogród kolorowym od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Szczególnie dużo form i barw zapewniają powojniki, ale pięknie wyglądają również kwiaty wiciokrzewów czy milinów. Nie można zapomnieć również o glicynii, która kwitnie krótko (1-3 tygodnie) ale jej kwieciste kaskady na długo pozostają w pamięci.

Celastrus orbiculatus 'Hercules' na pergoli na dachu warszawskiej BUW

Sadząc koło siebie rośliny o różnym kolorze kwiatów, można uzyskać piękne kompozycje barwne, a dobierając odmiany kwitnące w różnych porach roku, można mieć w ogrodzie rośliny kwitnące od końca kwietnia (np. powojniki z grupy Grupy Atragene, czy Clematis montana i jego odmiany) aż do końca września (np. odmiany 'Ernest Markham', 'Jackmanii',

'Jan Paweł II', 'Lady Betty Balfour', 'Pink Fantasy', 'Rouge Cardinal', 'Aureolin') a nawet (w przypadku Clematis 'Bill MacKenzie') do końca października.

Świetnie nadają się do takich nasadzeń odmiany kwitnące bardzo obficie przez całe lato, (np. 'Comtesse de Bouchaud', 'Etoile Violette', 'Madame Julia Correvon', 'Polish Spirit' czy 'Paul Farges'). Wiele pnączy ma pachnące kwiaty (np. wiciokrzew przewiercień, wiciokrzew pomorski, wiciokrzew Heckrotta, wiciokrzew japoński 'Halliana', winorośl pachnąca czy powojniki południowy, potrójny i jesienny). Posadzone w pobliżu drzwi, furtki, altany, ławki czy okna roztaczają przyjemną, kojącą woń. Zapach uwydatnia się najbardziej wieczorem. Wyczuwalny jest zwłaszcza w miejscach osłoniętych od wiatru.

Owoce pnączy czasem są równie, a nawet bardziej atrakcyjne od kwiatów. U cytryńca i wielu odmian aktinidi są jadalne, smaczne i zdrowe. Pnącza te łączą walory rośliny ozdobnej i użytkowej. Fioletowe owoce winnika zmiennego 'Elegans' i żółto-czerwone dławisza

Glicynia porastająca dach altany

wprowadzają do ogrodu dodatkowe barwy jesienią. Puszyste owocostany powojników tworzą na roślinach peruki, które zdobią rośliny również zimą, formując kunsztowne kształty w połączeniu ze śniegiem czy szrenią.

Pnącza sprzyjają ptakom w ogrodzie, oferując im bezpieczne schronienie i miejsce do gniazdowania. Szczególnie przydatne do tego będą umiarkowanie lub silnie rosnące gatunki, np. winobluszcze, wiciokrzewy, rdestówka Auberta, dławisz, liczne powojniki czy tworzący plątaninę cienkich pędów przykrytych dachówkowato ułożonymi sercowatymi liśćmi miesięcznik kanadyjski. Owoce wiciokrzewów, dławisza czy winnika mogą stanowić ich jesienny pokarm. Ptaki ożywią nasz ogród, a za gościnę odwdzięczą się zjadając szkodniki.

Obficie owocująca Actinidia arguta 'Jumbo'

Prowadzenie powojników i innych pnączy przy różnego rodzaju ogrodzeniach czy ścianach jest bardzo popularne.

Powojniki czepiają się podpór ogonkami liściowymi, dlatego podpory muszą być niezbyt grube. Do muru można przymocować np. kawałki siatki, kraty lub też pojedyncze pręty albo linki. Rozstawa oczek w kracie 25 x 25 cm zapewni równomierne pokrycie ściany roślinami, a odsunięcie podpory od ściany, o co najmniej 1,5-2 cm ułatwi owijanie się liści dookoła podpór. W zależności od tego, jak szczelną i wysoką osłonę chcemy uzyskać dobieramy odmiany silniej rosnące (np. 'Bill MacKenzie', 'Paul Farges', 'Lambton Park', Clematis montana var. rubens), średnio silnie rosnące (np. 'Star of India', 'Jackmanii', 'Etoile Violette', 'Błękitny Anioł', 'Kardynał Wyszyński', 'Comtesse de Bouchaud', 'Mrs Cholmondeley', 'Polish Spirit' albo inne odmiany z Grupy Viticella), lub słabiej rosnące (np. 'Dominika', 'Piilu', 'The President' i odmiany z Grupy Atragene jak 'Frankie', 'Pamela Jackman', czy 'Markham's Pink').

Parthenocissus tricuspidata 'Veitchii' na ścianie domu

Większość innych pnączy wspina się wijąc dookoła podpór, niektóre mogą się piąć po płaskich ścianach, bez dodatkowych podpór, przytrzymując się ścian korzeniami przybyszowymi ( bluszcz, hortensja pnąca, milin, trzmielina Fortune'a, przywarka japońska) lub specjalnymi przylgami (winobluszcze). Pnącza można wykorzystać do okrycia ścian budynków, co poza walorami dekoracyjnymi ociepla budynki zimą, a cieniuje i ochładza latem oraz sprzyja osuszeniu ścian, osłaniając je przed deszczem i pobierając nadmiar wody z okolic fundamentów. Najlepiej do tego celu nadają się winobluszcze, ale można tak prowadzić również bluszcz czy milin, a (zapewniając podpory) także wszystkie pozostałe pnącza.

Hedera helix 'Thorndale' na ścianie budynku zimą

Pnącza zimozielone (bluszcz, wiciokrzew zaostrzony, wiciokrzew Henryiego czy wiciokrzew japoński) mogą stworzyć zieloną osłonę przez cały rok. Trzeba pamiętać jednak o ich ograniczonej mrozoodporności, ograniczając ich stosowanie do rejonów o łagodniejszym klimacie (np. zachodnia, południowa lub centralna Polska). Nie powinno stosować się pnączy zimozielonych w miejscach silnie nasłonecznionych, sprzyjających przemarzaniu. Liście pnączy mogą zdobić nie tylko przeróżnymi odcieniami zieleni, wiele odmian ma barwne liście. Warto choćby wspomnieć o żółtolistnym chmielu (odmiana 'Aurea'), żółto unerwionych liściach wiciokrzewu japońskiego 'Aureoreticulata', srebrzysto-stalowo-zielonych liściach przywarki japońskiej 'Moonlight', biało-różowo-zielonych liściach aktinidii pstrolistnej 'Adam' czy winnika zmiennego 'Elegans'. Jesienią szkarłatną barwą liści pokrywają się winobluszcze oraz winorośl japońska i amurska.

Clematis Grupa Tangutica 'Lambton Park' na ogrodzeniu

Pnącza mogą szybko przykryć nieefektowne budynki, różnego rodzaju szopy, magazyny i śmietniki, chowając je przed oczami naszych gości. Jeśli chcemy mieć efekt w ciągu jednego roku, najlepiej do tego celu nadają się: rdestówka Auberta, chmiel czy powojniki z Grupy Tangutica i Grupy Vitalba (zwłaszcza 'Paul Farges'), jeśli możemy poczekać 2-3 lata, dobry efekt możemy uzyskać stosując któreś z pozostałych pnączy, np. winobluszcz pięciolistkowy, wiciokrzew japoński 'Halliana', wiciokrzew pomorski 'Serotina', wiciokrzew zaostrzony, dławisze, winobluszcz trójklapowy, aktinidię pstrolistną, winnik tojadowaty, miesięcznik kanadyjski, glicynie, winorośla i obwojnik.

Pnącza mogą pokrywać różnego rodzaju ogrodzenia (np: siatki) i poza walorami dekoracyjnymi, osłaniając nas przed oczyma ciekawskich. Spełniając funkcję żywopłotu, zajmują mniej miejsca, wymagają mniej pracy i dają szybciej oczekiwany efekt. Szczególnie dobrze do tego celu nadaje się winobluszcz pięciolistkowy, ale mogą tak być wykorzystane niektóre powojniki (np. odmiany zGrupy Tangutica i Grupy Vitalba - zwłaszcza 'Paul Farges' oraz odmiany 'Etoile Violette' i 'Polish Spirit'), rdestówka Auberta (zieloną ścianę można uzyskać w 4-6 tygodni) oraz chmiel i wiciokrzewy.